Οι επιστήμονες κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου, ιδιαίτερα για τους νέους ανθρώπους, οι οποίοι παρουσιάζονται ικανοποιητικά επιρρεπείς στην υπερβολική χρήση των νέων μέσων.

Με την έκρηξη του διαδικτύου και την είσοδο μας στην νέο-τεχνολογική εποχή, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έκαναν σταδιακά τα βρεφικά τους βήματα, για να καταλήξουν να κυριαρχούν στο διαδικτυακό προσκήνιο.

Το Facebook είναι σίγουρα, αν όχι το πιο διαδεδομένο, ένα από τα πιο διαδεδομένα «κοινωνικά» μέσα, που αν και έκανε την εμφάνιση του το 2004, αριθμεί σήμερα πάνω από 500 εκατομμύρια χρήστες, γεγονός που το καθιστά ένα από τα δημοφιλέστερα web site του πλανήτη.

Χάρτης με το πώς θα ήταν ο κόσμος εάν οι χώρες ήταν κοινωνικά μέσα

Η ηλεκτρονική κυριαρχία του Facebook και των υπολοίπων μέσων κοινωνικής δικτύωσης, δεν θα μπορούσε να περάσει απαρατήρητη ή ασχολίαστη από τον επιστημονικό χώρο. Δεκάδες μελέτες και έρευνες έρχονται καθημερινά στο φως της δημοσιότητας και διεκδικούν την κοινωνική επιβεβαίωση, παρουσιάζοντας την «αλήθεια» τους στο κοινό. Οι βασικοί άξονες πάνω στους οποίους κινούνται οι συγκεκριμένες έρευνες είναι η κοινωνική απομόνωση των χρηστών του διαδικτύου καθώς και ο βαθμός εθισμού τους από τα κοινωνικά μέσα.

Είναι αλήθεια όμως πως τα «κοινωνικά» μέσα ωθούν τους ανθρώπους στην απομόνωση και στον κοινωνικό αποκλεισμό, εξαφανίζοντας παράλληλα κάθε μορφή διαπροσωπικής επικοινωνίας από την καθημερινότητα μας;

 Ίσως κατά μια έννοια αυτό το να συμβαίνει. Αν αναλογιστεί κανείς ότι οι περισσότεροι χρήστες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης ξοδεύουν ώρες μπροστά από την οθόνη του υπολογιστή τους, προσπαθώντας να συνάψουν εικονικές κοινωνικές σχέσεις.

Ωστόσο, η ίδια η μαζική χρήση του μέσου το καθιστά αυτόματα εργαλείο κοινωνικοποίησης. Η επικοινωνία αλλάζει μορφή και οι χρήστες κοινωνικοποιούνται μέσα από την ομοιόμορφη χρήση του διαδικτύου. Όταν όλοι χρησιμοποιούν ένα συγκεκριμένο μέσο τότε αυτό το μέσο γίνεται κοινωνικό. Σε αντίθετη περίπτωση μάλιστα, στη συνθήκη της μη-χρήσης των κοινωνικών μέσων, παρατηρούνται εύκολα σημάδια κοινωνικού αποκλεισμού, καθώς οι μη-χρήστες των μέσων αδυνατούν να παρακολουθήσουν την «ηλεκτρονική» επικοινωνία των χρηστών των μέσων.

Όπως ήταν αναμενόμενο, η ραγδαία αύξηση του αριθμού των χρηστών των κοινωνικών μέσων κατέστησε τα ίδια τα μέσα «όπλο» για τον έλεγχο των χρηστών.

Πολύ σύντομα έκαναν την εμφάνισή τους  οι διαφημίσεις (πολιτικές, καταναλωτικές, κοινωνικές), καθώς και οι εκστρατείες (πολιτικές, κοινωνικές) που χρησιμοποιούσαν αποκλειστικά τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Επιχειρήσεις αλλά και ιδιώτες άρχισαν σταδιακά να προωθούν τις υπηρεσίες και τα προϊόντα τους μέσω του facebook ή του twitter. Έτσι, τα «απλά» μέσα κοινωνική δικτύωσης έγιναν «πολυσύνθετα» όπλα διαφήμισης. Όσο αυξανόταν ο αριθμός των χρηστών, τόσο αυξανόταν και ο αριθμό των επενδυτών στα κοινωνικά μέσα, οι οποίοι είτε προσπαθούσαν να διαφημιστούν μέσω αυτών είτε προσπαθούσαν να αποκτήσουν τον δικό τους χώρο στους τοίχους των χρηστών, κατασκευάζοντας επαγγελματικές σελίδες ή ομάδες στο facebook και στο myspace.

Είναι χαρακτηριστικό το γεγονός πως η αξία του Facebook ξεπερνά τα 33 δισεκατομμύρια δολάρια, αυξάνοντας τις φήμες για πιθανή είσοδο του συγκεκριμένου μέσου στο χρηματιστήριο.

Από τον κοινωνικό πουριτανισμό των προηγούμενων δεκαετιών, με σλόγκαν το «τα εν οίκω μη εν δήμω», μεταβήκαμε αντιστοίχως σε μια εποχή εκούσιας παραχώρησης μέρους του ιδιωτικού μας χώρου, βγάζοντας στη φόρα τα προσωπικά μας γούστα, ενδιαφέροντα και πράξεις.

Οι χρήστες των κοινωνικών μέσων αποδεσμευμένοι από κάθε ίχνος ντροπής, εκθέτουν σε δημόσια θέα τις προσωπικές τους σχέσεις, τα συναισθήματα τους και τις απόψεις τους. Στον κόσμο των «κοινωνικών» μέσων τίποτα δεν μένει κρυφό, κάνοντας ακόμη και το «Μεγάλο Αδελφό» να ζηλεύει την ευκολία, με την οποία οι χρήστες παρουσιάζουν σχεδόν κάθε πτυχή της προσωπικής τους ζωής.

Ίσως λοιπόν, αντί να προσπαθούμε να εξαφανίσουμε τα νέα μέσα, κατηγορώντας τα για κάθε κοινωνικό πρόβλημα, θα ήταν πιο αποτελεσματικό να προσπαθούμε να εξαφανίσουμε τον ηλεκτρονικό αναλφαβητισμό, που καραδοκεί στις γωνίες του διαδικτύου και απειλεί την ψυχική και πνευματική υγεία των χρηστών…    

του Γιώργου Μαυρίδη